Adalet Meslek Yüksekokulu
ESNAFIN ALIŞVERİŞ MERKEZLERİYLE İMTİHANI!
‘Ben bir ekmeği bile kredi kartı ile satan süpermarketle nasıl rekabet edebilirim ki’ cümlesiyle durumunu açıklayan Balçova esnafını İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) mercek altına yatırdı. İEÜ Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Erol Kahveci ve öğrencileri tarafından yapılan araştırmada Balçova’da esnaflık yapan 700 işyeri sahibi ile birebir görüşüldü. Esnafın yüzde 76’sı alışveriş merkezlerinin işlerini olumsuz etkilediğini söyledi.
“Balçova'daki alışveriş merkezleri ve İzmir Ekonomi Üniversitesi’nin küçük esnaf üzerine etkileri” başlıklı araştırma hakkında bilgi veren Prof. Dr. Kahveci, semtte son 10 yıl içerisinde peş peşe 5 büyük alışveriş merkezinin açıldığını anımsattı. Çalışmada, gıda, giyim ve elektronik eşya gibi alışveriş merkezleriyle benzer ürün grupları satışı yapan esnafa yer verdiklerini kaydeden Prof. Dr. Kahveci, görüşülen esnafın yüzde 76’sının erkek yüzde 24’ünün bayan olduğunu ifade etti. Esnafın yüzde 68’inin iş yerlerine yakın bir çevrede yaşadığının belirlendiğini anlatan Prof. Dr. Kahveci, “Esnafımız, yaşadıkları çevreye yakın olmasının Balçova’da ticaretle uğraşmasının en büyük nedeni olarak ifade ediyor. Esnafın yüzde 92’si işyerlerinin tek gelir kaynağı olduğunu belirtti. Görüştüğümüz esnafın yüzde 76’sı alışveriş merkezlerinin işlerini olumsuz yönde etkilediğini beyan etti. Bu merkezlerin küçük esnafın üzerine etkisini bir bakkalımız, ‘ben bir ekmeği bile kredi kartı ile satan süpermarketle nasıl rekabet edebilirim ki’ sözleriyle ifade ediyor” dedi.
‘Az personel uzun çalışma saatleri’
Prof. Dr. Kahveci, araştırma kapsamında küçük işletmelerin rekabet edebilmek adına işyerlerini uzun saatler açık tuttuklarının belirlendiğini, esnafın minimum işgücüyle çalıştığına dikkat çekti. Prof. Dr. Kahveci, şunları söyledi:
“Verilerde esnafın günlük cirolarını arttırmak için günde ortalama 13 saat işyerini açık tuttuğu görüldü. Giderleri düşük tutmak için de iş yerlerinin yüzde 80’inde toplam işgücünün 1 ile 3 arasında değiştiği tespit edildi. Ayrıca iş yerlerinin yüze 80’i son yıllarda çalışan insan sayısında küçülmeye doğru gittiklerini vurguladı. Alışveriş merkezlerinde işyerleriyle rekabet konusunda neler yaptıklarını incelediğimizde, her dört iş yerinden bir tanesi işlerini zararla götürdüklerini belirtti. Rekabet güçlerinin kalmadığını belirten esnaf, diğer iş yerleri fiyat indirerek kar marjlarını minimumda tuttuklarını, ‘ara getirelim, al götürelim’ ve kredi kartı ile satış gibi uygulamalar geliştirdiklerini belirtiyorlar. Esnafımızın yüzde 74’ü önlemlerine rağmen müşterilerinin azalmasını alışveriş merkezlerine bağlıyor. Yine esnafın yüzde 72’si çevrelerindeki küçük esnafın işini kaybetmesini bu merkezlere bağlıyor.”
‘AVM’den Şikâyet İzmir Ekonomi Üniversitesi’nden Memnuniyet’
Alışveriş merkezlerinin Balçova’nın kuzeyinde, İEÜ’nün de güneyinde yer aldığını belirten Prof. Dr. Kahveci, 13 yıl önce kurulan İEÜ’ye yakın konumdaki esnafın olumlu etkilendiğini söyledi. Prof. Dr. Kahveci, şu bilgileri verdi:
“Coğrafi bölge olarak üniversiteye yakın konumdaki esnaf, üniversitenin işleri üzerinde olumlu etkilerinden söz ediyor. İzmir Ekonomi Üniversitesi’nin yaklaşık olarak 7 bin öğrenci ve çalışanı bulunuyor. Bu da yaklaşık Balçova nüfusunun yüzde 10’una denk geliyor. Üniversite’ye yakın çevrede bulunan esnafın yüzde 90’nı üniversitenin işyerlerine yakın olduğundan dolayı memnuniyetlerini ifade ediyor. Diğer ilginç bir sonuç, üniversite çevresindeki esnafın yüzde 68’i işyerlerini son 10 yıl içerisinde açmış. Ancak bu esnafın yüzde 97’si üniversitenin tatil olduğu dönemlerde iş yerlerinin gelirinin düştüğünü ifade etmişlerdir. Üniversite’ye yakın konumdaki esnafın yüzde 60’ı geleceklerini parlak görürken bu oran alışveriş merkezlerine yakın işyerleri için yüzde 22’ye düşmektedir.”